ПРИКАЗНИ ЗА „ПРАВОСЛАВНАТА НАЦИЈА“ И „МАКЕДОНСКАТА ВЕРА“ ВЕЛИГДЕН КАЈ МАКЕДОНЦИТЕ ВО ПОРЕЧЕ ВО ОДНОС НА ПРОМЕНИТЕ НА ПОЛИТИЧКИОТ РЕЖИМ, ЕТНИЧКИТЕ И СОЦИЈАЛНИТЕ ПРОМЕНИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Article Sidebar
Published
Oct 1, 2018
Main Article Content
Abstract
Овој текст се базира на моето теренско истражување во Порече (Република Македонија) во 2010, 2011, 2013 и 2014 година. Моето истражување се однесува на значењето на велигденските празнувања за локалната заедница во Македонски Брод во посткомунистичката трансформација на Македонија и за време на транзицијата од југословенска во независна држава. Во тој тежок транзициски период и под реална закана за македонскиот субјективитет, редовните собири, обредите, разговорите, раскажувањето приказни и заедничката забава го зајакнуваа локалниот идентитет. Овие елементи ја интегрираат заедницата и ги намалуваат грижите на луѓето за нивната иднина и за нивната држава. Во овој случај религија- та е „кодот на значењата“ и таа ја гради општествената кохезија. Таа исто така го претставува „сеќавањето“ за локалната заедница и за нацијата (види кај HarvieuLeger). Обредите и другите симболички практики за време на Светлата седмица (како на пример собирите, процесиите, играта кули итн.) се дел од општествените изведби преку кои жителите на Македонски Брод се сеќаваат, го пресоздаваат, го претставуваат и го играат (изведуваат) сопствениот идентитет и знаењето за минатото на заедницата. Националните и локалните идентитети се создаваат врз база на христијанската религија, територијата на градот или на регионот, македонскиот јазик (особено локалниот дијалект) и разни други специфични навики и обичаи. За локалното население христијанството не е само религија туку е и национален идентитет („нашата македонска религија“, „нашата православна христијанска нација“). Текстот се однесува на симболичките практики повторувани низ годините за време на Велигден од страна на Македонците во Македонски Брод во Порече. Тие практики покажуваат на кој начин овој прзаник ја одржува целата заедница, нејзиниот идентитет и територија и на кој начин го вметнува симболичкиот ред во секојдневниот живот на луѓето.
Downloads
Download data is not yet available.
Article Details
How to Cite
.
Issue
Section
Articles / Статии
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution License that allows others to share the work with an acknowledgment of the work's authorship and initial publication in this journal.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Известување за авторски права
Авторите ги задржуваат авторските права и го даваат правото на првото објавување на списанието кое истовремено е лиценцирано Creative Commons Attribution License што на другите им овозможува да го споделат делото со потврда за авторството на делото и првичното објавување во ова списание.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
References
Кличкова Вера. 1957. Велигденски обичаи во Порече, Гласник на Музејското конзерваторско друштво, Скопје.
Марковиќ Марјан. 2001. Преглед на македонските дијалекти, МАНУ, Скопје.
Пери Данкан. 2003. Конфликтни амбиции и заеднички судбини: минатото, сегашноста и иднината на Албанците и Македонците, во: Македонско прашање, (ур.) В. Рудометов, Евро-Балкан пресс, Скопје, 363–421.
Ристески Љупчо. 1993. Континуитет, промени, функции и форми на изразување на традицијата во современи услови – на примерот покрсти во село Заполжани, Прилепско, во: Етнолог, 4–5, ИЕА, Скопје.
Ристески Љупчо. 2009. Признавањето автокефалност на Македонската православна црква (МПЦ) како прашање на македонскиот национален идентитет, ЕтноАнтропоЗум бр. 6, 144–188.
Babiński Grzegorz. 2003. Etniczność i religia – formy, płaszczyzny i poziomy powiązań, во: Etniczność a religia, (ур.) A. Posern-Zieliński, Poznań, 9–18.
Balcer Adam. 2002. Rola religii w konflikcie albańsko-macedońskim, во: WokółMacedonii: siła kultury – kultura siły, (ур.) B. Zieliński, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 43–57.
Bielenin-Lenczowska Karolina. 2013. Torbesze – o zmiennych identyfikacjach, przemocy symbolicznej i wykluczeniu, во: Etnograficzne wędrówki po obszarach antropologii, (ур.) Ł. Smyrski, K. Waszczyńska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW & DiG, Warszawa, 385–396.
Bielenin-Lenczowska Karolina (ур.). 2009. Sąsiedztwo w obliczu konfliktu. Relacje społeczne i etniczne w zachodniej Macedonii , IEiAK UW – DiG, Warszawa.
Buden Boris. 2012. Strefa przejścia, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Connerton Paul. 1996. How Societies Remember, Cambridge University Press, Cambridge.
Geertz Clifford. 1992. Religia jako system kulturowy, во: Racjonalność i styl myślenia, (ур.) E. Mokrzycki, IFiS PAN, Warszawa, 498–555.
Geertz Clifford. 2003. Opis gęsty. W stronę interpretatywnej teorii kultury, во: Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, (ур.) E. Nowicka, M. Kempny, PWN, Warszawa, 35–58.
Gennep Arnold van. 2006. Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Hayden Robert M. 2002. Intolerant sovereignties and ‘multi-multi’ protectorates, во: Postsocialism. Ideals, ideologies and practices in Eurasia, (ур.) C. M. Hann, London-New York, 159–179.
Hervieu-Leger Daniele. 2007. Religia jako pamięć, NOMOS, Kraków.
Kaźmierska Kaja. 2012. Współczesna pamięć komunikacyjna i kulturowa. Refleksja inspirowana koncepcją Jana Assmanna, во: Kultura jako pamięć. Posttradycyjne znaczenie przeszłości, (ур.) E. Hałas, NOMOS, Kraków, 43–62.
Kitromilides Paschalis M. 1989. “Imagined communities” and the origins of national question in the Balkans, European History Quarterly vol. 19, no. 2, 177–185.
Leach Edmund, Greimas Algirdas J. 1989. Rytuał i narracja, PWN, Warszawa.
Leeuw Gerardus van der. 1997. Fenomenologia religii, Książka i Wiedza, Warszawa.
Libera Zbigniew. 1987. Semiotyka barw w polskiej kulturze ludowej i w innych kulturach słowiańskich, Etnografia Polska, XXXI, vol. 1, 115–138.
Lijka Kazimierz. 2008. Święto Paschy w Kościele prawosławnym. Liturgia i teologia, Biuletyn ANAMNESIS, no. 53, 89–94.
Lubańska Magdalena. 2012. Synkretyzm a podziały religijne w Bułgarskich Rodopach, Wydawnictwa Uniwersytety Warszawskiego, Warszawa.
Lubaś Marcin. 2008. Wprowadzenie. Tradycja a zmiana społeczna, во: Tworzenie i odtwarzanie kultury, (ур.) G. Kubica, M. Lubaś, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 9–29.
Lubaś Marcin. 2011. Różnowiercy. Współistnienie międzyreligijne w zachodniomacedońskiej wsi, NOMOS, Kraków.
Makurat Mirella [во печат], Święto jako performans pamięci i element wspólnoty lokalnej. Wielkanoc u Macedończyków na Poreczu.
Mauss Marcel. 2007. Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych, во: Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, red. E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper, PWN, Warszawa, 107–168.
Minczew Georgi. 2003. Święta Księga – Ikona – Obrzęd. Teksty kanoniczne i pseudokanoniczne a ich funkcjonowanie w sztuce sakralnej i folklorze prawosławnych Słowian na Bałkanach, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Obrębski Józef. 1972. Obrzędowa i społeczna struktura wsi macedońskiej, Etnografia Polska, XVI, vol. 1, 201–214.
Poulton Hugh. 1997. Islam, ethnicity and state in the contemporary Balkans, во: Muslim Identity and the Balkan State, (ур.) H. Poulton, S. Taji-Farouki, London, 13–32.
Szacka Barbara. 2006. Czas przeszły, pamięć, mit, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
Thompson Ewa. 2008. Postmodernizm, pamięć, logocentryzm, во: (Nie)obecność.
Pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku, red. H. Gosk, B. Karwowska, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa, 37–53.
Vickers Miranda. 1998. Between Serb and Albanian: a History of Kosovo, Columbia University Press, New York.
Vrażinovski Tanas, Wrocławski Krzysztof, Zadrożyńska Anna (ур.). 2002. Ludowe obrzędy i podania, Etnograficzne i folklorystyczne studia porównawcze wsi polskiej i macedońskiej, UW IEiAK, Warszawa.
Zieliński Bogusław. 2002. Wokół Macedonii Siła kultury – kultura siły, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Zowczak Magdalena. 2000. Biblia ludowa. Interpretacje wątków biblijnych w kulturze ludowej, Wydawnictwo FUNNA, Wrocław.
Zowczak Magdalena. 2005. Regiony, granice, rubieże, ed. L. Mróz, M. Zowczak, DiG, Warszawa, 205–224.
Марковиќ Марјан. 2001. Преглед на македонските дијалекти, МАНУ, Скопје.
Пери Данкан. 2003. Конфликтни амбиции и заеднички судбини: минатото, сегашноста и иднината на Албанците и Македонците, во: Македонско прашање, (ур.) В. Рудометов, Евро-Балкан пресс, Скопје, 363–421.
Ристески Љупчо. 1993. Континуитет, промени, функции и форми на изразување на традицијата во современи услови – на примерот покрсти во село Заполжани, Прилепско, во: Етнолог, 4–5, ИЕА, Скопје.
Ристески Љупчо. 2009. Признавањето автокефалност на Македонската православна црква (МПЦ) како прашање на македонскиот национален идентитет, ЕтноАнтропоЗум бр. 6, 144–188.
Babiński Grzegorz. 2003. Etniczność i religia – formy, płaszczyzny i poziomy powiązań, во: Etniczność a religia, (ур.) A. Posern-Zieliński, Poznań, 9–18.
Balcer Adam. 2002. Rola religii w konflikcie albańsko-macedońskim, во: WokółMacedonii: siła kultury – kultura siły, (ур.) B. Zieliński, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 43–57.
Bielenin-Lenczowska Karolina. 2013. Torbesze – o zmiennych identyfikacjach, przemocy symbolicznej i wykluczeniu, во: Etnograficzne wędrówki po obszarach antropologii, (ур.) Ł. Smyrski, K. Waszczyńska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW & DiG, Warszawa, 385–396.
Bielenin-Lenczowska Karolina (ур.). 2009. Sąsiedztwo w obliczu konfliktu. Relacje społeczne i etniczne w zachodniej Macedonii , IEiAK UW – DiG, Warszawa.
Buden Boris. 2012. Strefa przejścia, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Connerton Paul. 1996. How Societies Remember, Cambridge University Press, Cambridge.
Geertz Clifford. 1992. Religia jako system kulturowy, во: Racjonalność i styl myślenia, (ур.) E. Mokrzycki, IFiS PAN, Warszawa, 498–555.
Geertz Clifford. 2003. Opis gęsty. W stronę interpretatywnej teorii kultury, во: Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, (ур.) E. Nowicka, M. Kempny, PWN, Warszawa, 35–58.
Gennep Arnold van. 2006. Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Hayden Robert M. 2002. Intolerant sovereignties and ‘multi-multi’ protectorates, во: Postsocialism. Ideals, ideologies and practices in Eurasia, (ур.) C. M. Hann, London-New York, 159–179.
Hervieu-Leger Daniele. 2007. Religia jako pamięć, NOMOS, Kraków.
Kaźmierska Kaja. 2012. Współczesna pamięć komunikacyjna i kulturowa. Refleksja inspirowana koncepcją Jana Assmanna, во: Kultura jako pamięć. Posttradycyjne znaczenie przeszłości, (ур.) E. Hałas, NOMOS, Kraków, 43–62.
Kitromilides Paschalis M. 1989. “Imagined communities” and the origins of national question in the Balkans, European History Quarterly vol. 19, no. 2, 177–185.
Leach Edmund, Greimas Algirdas J. 1989. Rytuał i narracja, PWN, Warszawa.
Leeuw Gerardus van der. 1997. Fenomenologia religii, Książka i Wiedza, Warszawa.
Libera Zbigniew. 1987. Semiotyka barw w polskiej kulturze ludowej i w innych kulturach słowiańskich, Etnografia Polska, XXXI, vol. 1, 115–138.
Lijka Kazimierz. 2008. Święto Paschy w Kościele prawosławnym. Liturgia i teologia, Biuletyn ANAMNESIS, no. 53, 89–94.
Lubańska Magdalena. 2012. Synkretyzm a podziały religijne w Bułgarskich Rodopach, Wydawnictwa Uniwersytety Warszawskiego, Warszawa.
Lubaś Marcin. 2008. Wprowadzenie. Tradycja a zmiana społeczna, во: Tworzenie i odtwarzanie kultury, (ур.) G. Kubica, M. Lubaś, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 9–29.
Lubaś Marcin. 2011. Różnowiercy. Współistnienie międzyreligijne w zachodniomacedońskiej wsi, NOMOS, Kraków.
Makurat Mirella [во печат], Święto jako performans pamięci i element wspólnoty lokalnej. Wielkanoc u Macedończyków na Poreczu.
Mauss Marcel. 2007. Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych, во: Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, red. E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper, PWN, Warszawa, 107–168.
Minczew Georgi. 2003. Święta Księga – Ikona – Obrzęd. Teksty kanoniczne i pseudokanoniczne a ich funkcjonowanie w sztuce sakralnej i folklorze prawosławnych Słowian na Bałkanach, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Obrębski Józef. 1972. Obrzędowa i społeczna struktura wsi macedońskiej, Etnografia Polska, XVI, vol. 1, 201–214.
Poulton Hugh. 1997. Islam, ethnicity and state in the contemporary Balkans, во: Muslim Identity and the Balkan State, (ур.) H. Poulton, S. Taji-Farouki, London, 13–32.
Szacka Barbara. 2006. Czas przeszły, pamięć, mit, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
Thompson Ewa. 2008. Postmodernizm, pamięć, logocentryzm, во: (Nie)obecność.
Pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku, red. H. Gosk, B. Karwowska, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa, 37–53.
Vickers Miranda. 1998. Between Serb and Albanian: a History of Kosovo, Columbia University Press, New York.
Vrażinovski Tanas, Wrocławski Krzysztof, Zadrożyńska Anna (ур.). 2002. Ludowe obrzędy i podania, Etnograficzne i folklorystyczne studia porównawcze wsi polskiej i macedońskiej, UW IEiAK, Warszawa.
Zieliński Bogusław. 2002. Wokół Macedonii Siła kultury – kultura siły, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Zowczak Magdalena. 2000. Biblia ludowa. Interpretacje wątków biblijnych w kulturze ludowej, Wydawnictwo FUNNA, Wrocław.
Zowczak Magdalena. 2005. Regiony, granice, rubieże, ed. L. Mróz, M. Zowczak, DiG, Warszawa, 205–224.