ХЕРОИ НА ПИЕДЕСТАЛИ И „ХЕРОИНИ НА НАШЕТО ВРЕМЕ“ ВО ПАРКОТ „ЖЕНА БОРЕЦ“ КОНФЛИКТНИ ФОРМИ НА КОМЕМОРАЦИЈА И ВИДЛИВОСТ ВО СКОПЈЕ

Main Article Content

Софија Григоријаду

Abstract

Во текот на последната декада проектот за урбана преродба Скопје 2014 наметна значителни промени во центарот на градот и значително го реконструира културното наследство. Овој проект го утврди, односно го зајакна родовиот концепт на националниот идентитет според кој од жените се бара да обезбедат размножување на нацијата и да бидат мајки на нацијата. Овој текст се фокусира на преговарањето помеѓу официјалното и неофицијалното наследство, сеќавањето и видливоста во последните десет години во Скопје. Текстот ги следи женските и ЛГБТКИА-активисти додека се здружуваат во спротивставувањето на официјалните, алтернативните или субверзивните артефакти на наследството, како и на јавните простори на кои им се припишува неинклузивно значење. За да го направи тоа, текстот ги носи читателите низ јавните простори на Скопје, почнувајќи од северниот брег на Вардар и понатаму до паркот „Жена борец“, во кој, и покрај името што го носи, во моментов има скулптури што ги слават главно машките херои. Во продолжение, текстот ги носи читателите во една посебна дневна соба украсена со портрети на современи хероини. Токму тука и со одредени дополнувања од авторитарното монументално сликарство, текстот ја препознава моќта на сликањето да воодушеви, да обележи и да прослави и во исто време ни открива дека галериското сликарство може да ги протне своите нишки во јавниот простор. Текстот на крајот се враќа во паркот во придружба на двоен портрет со цел да ги истражи практиките на уметниците и активистите во однос на социјалистичките споменици. На крајот се придружува на првата Парада на гордоста во Скопје, која ја следат погледите на мажествените скулптури во паркот.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Section
Articles / Статии

References

Вилиќ, Небојша. 2009. Силувајте го Скопје! Кн. 1. Скопје. https://zaum.mk/wp-content/uploads/2017/11/2009_12_01_Siluvajte_go_Skopje.pdf .
Вилиќ, Небојша. 2015. Силувајте го Скопје! Кн. 2. Струга, Скопје. https://zaum.mk/wp-content/uploads/2017/11/2015_12_01_Siluvajte_go_Skopje.pdf.
Гелевски, Никола, ур. 2010. 13 автори. Неред и гротеска: Разговори и сатири за проектот „Скопје 2014“. Едиција Градот, кн. 1. Скопје: Темплум.
Гелевски, Никола, ур. 2010a. 14 автори. Крадат град! Зборник текстови за проектот „Скопје 2014“. Едиција Градот, кн. 2. Скопје: Темплум, Плоштад Слобода.
Гелевски, Никола. 2010б. Архитортура & гробализација: Текстови за градот. Едиција Градот, кн. 3. Скопје: Темплум, Плоштад Слобода.
Георгиевски, Борис. 2016. „Соцреализмот на ВМРО-ДПМНЕ: Народот како толпа која го следи големиот водач“. DW.COM. 2.6.2016. https://www.dw.com/mk/%D1%81%D0%BE%D1%86%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D1%82-%D0%BD%D0%B0-%D0%B2%D0%BC%D1%80%D0%BE-%D0%B4%D0%BF%D0%BC%D0%BD%D0%B5-%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%82-%D0%BA%D0%B0%D0%BA%D0%BE-%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BF%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D1%98%D0%B0-%D0%B3%D0%BE-%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%B8-%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%87/a-19300332.
Ивановски, Јован, Ивановска-Дескова, Ана, Десков, Владимир, Каранаков, Бојан, Марина, Огнен, Мицковски, Горан, Радевски, Александар. 2015. Наоди: Павилјон на Република Македонија, 14-та меѓународна архитектонска изложба, Биенале во Венеција 2014. Скопје: Младински културен центар.
Иваноска, Христина. 2005. „Роса Плавева и Накие Бајрам“. Форум 162, 95–97, јули 2005. https://www.opafondacija.org/zaum/wp-content/uploads/2018/12/2005_07_00_Rosa_Plaveva_i_Nakie_bajrami.pdf
Котеска, Јасна. 2016. „Од окултизмот до соцреализмот и назад“. DW.COM. https://www.dw.com/mk/%D0%BE%D0%B4-%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D1%82-%D0%B4%D0%BE-%D1%81%D0%BE%D1%86%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D1%82-%D0%B8-%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%B4/a-19306149.
Мишковска Кајевска, Ана. 2016. „Закон за прекинување на бременост од 2013 година: Јасна слика за укинувањето на демократијата во Македонија“. Претставено на 24. IPSA, Светски политиколошки конгрес, Познањ. http://hera.org.mk/wp-content/uploads/2016/09/Ana-M-Kajevska-Abortus-Ukinuvanje-na-demokratijata-_MK.pdf.
„Новиот Закон за абортус пред Уставен суд“. 2013. Академик. 27.9.2013. https://akademik.mk/noviot-zakon-za-abortus-pred-ustaven-sud/.
Ристески, Љупчо С. 2018. „’Порта Македонија‘, од псевдокласицизам до споменик на културата, од политичка ритуализација до граѓанска демистификација“. Poznańskie Studia Slawistyczne 13, 279–300. https://doi.org/10.14746/pss.2017.13.17.
Тануров, Димитар. 2012. „Паркот Жена Борец стана Паркот на Мажите“. Идивиди, 9.6.2012. http://m.idividi.com.mk/News.aspx?IDNews=776717.
Tеодосиевски, Златко. 2017. Што е „Шарената револуција“?. Скопје: Нова линија. zaum.mk/wp-content/uploads/2017/05/2017-01-00_Zlatko-Teodosievski_Sto_e_sarenata_revolucija_New_line-Skopje.pdf
„Хероините на нашето време: Интервју со Јана Јакимовска“. 2018. Медуза (блог). 14.12.2018. https://meduza.mk/fem-101/heroinitenanashetovremeinterv%d1%98uso%d1%98ana%d1%98akimovska/.
Ahmeti, Safet. 2011. „Desperately Seeking Europe“. Paper presented at Visualizing Europe: Geopolitical and Intercultural Boundaries of Visual Culture: The 2nd Visual Cultures in Europe Meeting. Barcelona: 11 December 2011.
Amygdalou, Kalliopi. 2018. „’Skopje 2014‘ and the return of history“. The future as project, edited by Kalliopi Amygdalou, Kostas Tsiambaos and Christios Georgios Kritikos. Athens: Hellenic Institute for Architecture, 151–167.
Balunovic, Filip. 2020. „’Living Yugoslavia‘: Past Identity Becomes Present Political Statement“. Balkan Insight (blog). 10.9.2020. https://balkaninsight.com/2020/09/10/living-yugoslavia-past-identity-becomes-present-political-statement/.
Çavolli, Nita. 2012. A City Surprised: An Analysis of Visual Content and Public Debate, „Skopje 2014“. Master’s Thesis, Skopje: New York University, Faculty of Communication and Media Studies. https://www.academia.edu/4717921/A_City_Surprised_An_Analysis_of_Visual_Content_and_Public_Debate_Skopje_2014.
Dimitrov, Slavcho. 2019. „Coalition MARGINS | SKOPJE PRIDE WEEKEND 2019 – GLITTERING WOUNDS“. http://coalition.org.mk/skopje-pride-weekend-2019-glittering-wounds/?lang=en.
Dimova, Rozita. 2013. Ethno-Baroque: Materiality, Aesthetics, and Conflict in Modern-Day Macedonia. New York: Berghahn Books.
Dimova, Rozita. 2019. „Elusive Centres of a Balkan City: Skopje between Undesirable and Reluctant Heritage“. International Journal of Heritage Studies 25 (9), 958–973. https://doi.org/10.1080/13527258.2018.1482473.
Douglas, Mary. 2005. Purity and Danger: An Analysis of Concept of Pollution and Taboo. Routledge Classics. London, New York: Routledge.
Forty, Adrian, Küchler, Susanne, eds. 2001. The Art of Forgetting. Reprinted. Materializing Culture. Oxford: Berg.
Foster, Hal, ed. 2002. The Anti-Aesthetic: Essays on Postmodern Culture. New York: New Press.
Gell, Alfred. 1992. „The Technology of Enchantment and the Enchantment of Technology“. Anthropology, Art and Aesthetics, edited by Jeremy Coote and Anthoony Shelton, 40–66. Oxford: Clarendon.
Gouma-Peterson, Thalia, Mathews, Patricia. 1987. „The Feminist Critique of Art History“. The Art Bulletin 69 (3), 326. https://doi.org/10.2307/3051059.
Graan, Andrew. 2013. „COUNTERFEITING THE NATION? Skopje 2014 and the Politics of Nation Branding in Macedonia“. Cultural Anthropology 28 (1), 161–179. https://doi.org/10.1111/j.1548-1360.2012.01179.x.
Hofman, Ana. 2020. „Disobedient: Activist Choirs, Radical Amateurism, and the Politics of the Past after Yugoslavia“. Ethnomusicology 64 (January), 89. https://doi.org/10.5406/ethnomusicology.64.1.0089.
Jakov Marusic, Sinisa. 2016. „Macedonians Mock Ruling Party’s Soviet-Style Art“. Balkan Insight (blog). 6.6.2016. https://balkaninsight.com/2016/06/06/macedonia-ruling-party-teased-for-commie-paintings-06-03-2016/.
Janev, Goran. 2015. „Skopje 2014: Instrumentalizing Heritage for Unexpected Results“. Cultures of History Forum, April, 23225 KB. https://doi.org/10.25626/0038.
Janev, Goran. 2017. „Burdensome Past: Challenging the Socialist Heritage in Macedonia“. Studia Ethnologica Croatica 29, 149–170. https://doi.org/10.17234/SEC.29.8.
Jovanovik, Gjorgje. „Gjorgje Jovanovik/ Menu“. n.d. http://www.gjorgjejovanovik.com/jovanovik-%20menu.htm. Пристапено на: 12.5.2021.
Kertzer, David. 1988. Ritual, Politics and Power. Yale: University Press.
Kolozova, Katerina, Borovska, Viktorija, Lechevska, Kalina, Sadiku, Artan, Blazeva, Ana, Aleksovski, Risto. 2013. „Who owns Alexander the Great? A Question upon EU Enlargement Relies“. Skopje: Institute of Social Sciences and Humanities. https://www.academia.edu/5021198/_Who_owns_Alexander_the_Great_A_Question_upon_EU_Enlargement_Relies_
Koteska, Jasna. 2011. „Troubles with History: Skopje 2014“. ARTMargins. 29.12.2011. https://artmargins.com/troubles-with-history-skopje-2014/.
Korsmeyer, Carolyn, Brand Weiser, Peg. 2021. „Feminist Aesthetics“. The Stanford Encyclopedia of Philosophy, edited by Edward N. Zalta, Spring 2021. Metaphysics Research Lab, Stanford University. https://plato.stanford.edu/archives/spr2021/entries/feminism-aesthetics/.
Lefebvre, Henri. 2011. The Production of Space. Nachdr. Malden, Mass.: Blackwell.
Marchevska, Elena. 2017. „Performing the Present, Saving the Future: Digital Media Presence in the Work of Raspeani Skopjani“. Contemporary Theatre Review 27 (3), 391–397. https://doi.org/10.1080/10486801.2017.1343240.
Marchevska, Elena, Çavolli, Nita, Jakimovska, Jana, Mojanchevska, Katerina. 2017. „Fluidity and Friendship: The Choir That Surprised the City“. Interventions, 2017. https://www.contemporarytheatrereview.org/2017/raspeani-skopjani/.
Mattioli, Fabio. 2014. „Unchanging Boundaries: The Reconstruction of Skopje and the Politics of Heritage“. International Journal of Heritage Studies 20 (6), 599–615. https://doi.org/10.1080/13527258.2013.818569.
Milevska, Suzana. 1998. „Female Art through the Looking Glass“. n.paradoxa 7. Edited by Katy Deepwell. July 1998. https://www.ktpress.co.uk/pdf/nparadoxaissue7_Suzana-Milevska_38-41.pdf?
Milevska, Suzana. 2006. „Naming And Urgency“. E-cart 7, March 2006. http://www.e-cart.ro/7/suzana/uk/g/suzana-_uk.htm
Milevska, Suzana. 2010. Gender Difference in the Balkans Archives of representations of gender difference and agency in visual culture and contemporary art in the Balkans. Zurich: Lars Müller Publishers https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:101:1-2010052622957.
Milevska, Suzana. 2013. „With Special Thanks To: A Balkan Curator in First Person Feminine“. http://www.openspace-zkp.org/2013/en/journal.php?j=3&t=9.
Mulvey, Laura. 1989. Visual and Other Pleasures. London: Macmillan.
Plostad Sloboda. 2010. Ona se budi - 8-mo martovski raspeani skopjani.wmv. https://www.youtube.com/watch?v=GiQql7CHZZM.
Radisic, Danica. 2014. „Balkan Nationalists Bring Back Personality Cults in Tattoos of Ruling Politicians“. Global Voices (blog). 9.11.2014. https://globalvoices.org/2014/11/09/balkan-nationalists-bring-back-personality-cults-in-tattoos-of-ruling-politicians/.
Risteski, Ljupčo. 2016. „Monuments and Urban Nationalism. The Skopje 2014 Project“. Antropologija 3, 49–70.
Rogoś, Agata Anna. 2019. „Old Boundaries and New Cultural Landscapes of a Multiethnic City in Modern-Day Macedonia“. Colloquia Humanistica, no. 8 (November), 221–246. https://doi.org/10.11649/ch.2019.014.
„Skopje 2014 Uncovered“. n.d. http://skopje2014.prizma.birn.eu.com/en. Пристапено на: 20.5.2021.
„Skopje Pride 2019 – Solidarity, Equality, Freedom“. 2019. Helsinki Committee for Human Rights. 1.7.2019. https://mhc.org.mk/en/news-en/skopje-pride-2019-solidarity-equality-freedom/.
Sontag, Susan. 2002. Illness as Metaphor and AIDS and Its Metaphors. Reprinted in Penguin classics. Penguin Modern Classics. London: Penguin Books.
Stefoska, Irena, Stojanov, Darko. 2017. „A Tale in Stone and Bronze: Old/New Strategies for Political Mobilization in the Republic of Macedonia“. Nationalities Papers 45 (3), 356–369. https://doi.org/10.1080/00905992.2017.1308346.
Stojanovski, Philip. 2016. „Macedonia’s Ruling Party Has Resuscitated Socialist Realism Without the Socialisms“. Global Voices (blog). 3.6.2016. https://globalvoices.org/2016/06/03/macedonias-ruling-party-has-resuscitated-socialist-realism-without-the-socialism/.
Tera TV. 2019. Tv Tera Bitola Bitolska Parada Na Gordosta 01 07 2019. https://www.youtube.com/watch?v=Dnkoop3sxiI.
Tsagarousianou, Roza. 1995. „’God, Patria and Home‘: ’Reproductive Politics‘ and Nationalist (Re)Definitions of Women in East/Central Europe“. Social Identities 1 (2), 283–295. https://doi.org/10.1080/13504630.1995.9959437.
Vangeli, Anastas. 2011. „Nation-building ancient Macedonian style: the origins and the effects of the so-called antiquization in Macedonia“. Nationalities Papers: The Journal of Nationalism and Ethnicity, 39:1, 13–32.
Veljanovska, Elena. 2018. „The Heroines of our Time“. The Heroines of our Time, exhibition catalogue. Skopje: Museum of the City of Skopje.
Véron, Ophélie. 2015. Deconstructing the Divided City: Identity, Power and Space in Skopje. Thesis (Doctoral), London: UCL (University College London). https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/1470032.
Véron, Ophélie. 2017. „Challenging Neoliberal Nationalism in Urban Space: Transgressive Practices and Spaces in Skopje“.
https://www.academia.edu/26740888/Challenging_Neoliberal_Nationalism_in_Urban_space_Transgressive_Practices_and_Spaces_in_Skopje.
Zajovic, Stasa. n.d. „Everything for Peace, Health and Knowledge, Nothing for Armament – Žene u Crnom“. http://zeneucrnom.org/en/20-aktivnosti/bezbednost/1549-everything-for-peace-health-and-knowledge-nothing-for-armament. Пристапено на: 8.6.2021.
Αθανασίου, Αθηνά. 2010. „Το Μαύρο στην Πλατεία: Χαρτογραφώντας την Απαγορευμένη Μνήμη“. Αμφισβητούμενοι Χώροι στην Πόλη, Kώστας Γιαννακόπουλος, Γιάννης Γιαννιτσιώτης. Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 227–266.
Γιαλούρη, Ελεάνα. 2010. „Η Δυναμική των Μνημείων“. Αμφισβητούμενοι Χώροι στην Πόλη Kώστας Γιαννακόπουλος, Γιάννης Γιαννιτσιώτης. Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 329–389.
Σκουλαρίκη, Αθηνά. 2017. „Το ευρωπαϊκό όραμα του Βουκεφάλα“. Η Εφημερίδα των Συντακτών, 3.6.2017.
Τσιλιμπουνίδη, Μυρτώ. 2020. „I Politiki tou Gliter: Akoma Ena Keimeno gia ton Zak/ti Zackie“. Queer Politiki Dimosia Mnimi. 30 Keimena gia ton Zak, edited by Athina Athanasiou, Grigoris Gougousis, Dimitris Papanikolaou. Athens: Rosa Luxemburg Foundation, 43–50. https://rosalux.gr/sites/default/files/publications/rosalux_queerpolitics.pdf